Μια μεγάλη εορτή τιμά σήμερα η Εκκλησία, τα Θεοφάνια, που καθιερώθηκε να εορτάζονται στις 6 Ιανουαρίου από τα μέσα του 6ου αιώνα και μετά.
Γνωρίζετε όμως για ποιον λόγο ρίχνουμε τον Σταυρό στη θάλασσα τέτοια ημέρα; Ο λόγος είναι για να καθαγιαστούν τα νερά και να φύγει μακριά το κακό.
Κατά τον καθαγιασμό των νερών της θάλασσας , το πιάσιμο του Σταυρού γίνεται από κολυμβητές, τους λεγόμενους Βουτηχτάδες. Πολλοί βουτούν στα παγωμένα νερά για να πιάσουν τον Σταυρό και να λάβουν την ευλογία του ιερωμένου, αλλά και να δεχθούν τις τιμές και τις ευχές.
Στην άγια εικόνα των Θεοφανίων ο Χριστός βρίσκεται μεταξύ ψηλών βράχων, που σμίγουν και σχηματίζουν «κλεισούραν». Τα νερά, που δεν είναι αγιασμένα, μας θυμίζουν την εικόνα του θανάτου – κατακλυσμού. Ο συμβολισμός των βράχων της εικόνας της γεννήσεως συνεχίζεται στην εικόνα των Θεοφανίων και καταλήγει στην εικόνα της καθόδου του Χριστού στον Άδη. Η εικόνα της βαπτίσεως παρουσιάζει τον Ιησού να εισέρχεται στα νερά, στον υγρό τάφο.
Τι συμβολίζει ο αγιασμός στα σπίτια – Οι καλικάντζαροι
Την παραμονή των της εορτής των Αγίων Θεοφανίων ,ο ιερέας γυρίζει όλα τα σπίτια και με τον Σταυρό και ένα κλωνάρι βασιλικό «αγιάζει» ή «Φώτων» (ραντίζει) τους χώρους των σπιτιών για να φύγει μακριά κάθε κακό.
Παλαιότερα, οι λαϊκές δοξασίες συνέδεαν τον φωτισμό των σπιτιών με την εξαφάνιση των καλικάντζαρων, οι οποίοι λέγεται ότι φεύγουν τρομαγμένοι με τον ερχομό του ιερέα όταν ο τελευταίος πηγαίνει να ραντίσει τα σπίτια.
Το πότε καθιερώθηκε να εορτάζεται η μνήμη του γεγονότος της Βάπτισης του Ιησού δεν είναι γνωστό με βεβαιότητα. Φαίνεται, όμως ,ότι αναφάνηκε πολύ νωρίς στη πρώτη Εκκλησιά των Χριστιανών. Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς αναφέρει πως κάποιοι αιρετικοία εόρταζαν την ημέρα της Βάπτισης του Κυρίου «προδιανυκτερεύοντες» και ότι η εορτή αυτή γινόταν κατ’ άλλους μεν στις 6 Ιανουαρίου, κατ’ άλλους δε στις 10 Ιανουαρίου.
Στο τέλος του 3ου αιώνα προστέθηκε και άλλη έννοια στον εορτασμό αυτό που άρχισε να πανηγυρίζεται και ως ημέρα της «εν σαρκί» φανερώσεως του Κυρίου. Ούτως και στην Αλεξάνδρεια κατά τον Κασσιανό και στην Κύπρο κατά Επιφάνιο. Από της εποχής, λοιπόν, αυτής άρχεται, κατά το πιθανότερο, και ο εορτασμός των Χριστουγέννων. Κατά τον 4ο αιώνα, η εορτή των Θεοφανίων γιορτάζεται πλέον με λαμπρότητα σε όλη την ανατολική Εκκλησία ως εορτή του φωτισμού της ανθρωπότητας δια του Αγίου Βαπτίσματος, απ’ όπου και το όνομα «Τα Φώτα», εορτή «των Φώτων».
