Το έθιμο της Πασχαλινής λαμπάδας, είναι ένα από τα πιο γνωστά και ενδεχομένως και από τα πιο αγαπημένα, καθώς στο μυαλό όλων μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με ευχάριστες παιδικές αναμνήσεις.

 

 

Το Μεγάλο Σάββατο, την ώρα της Ανάστασης, μικροί και μεγάλοι ανάβουν με το Άγιο φως τις λαμπάδες τους, ανταλλάσσοντας τις αναστάσιμες ευχές.

Η πασχαλινή λαμπάδα έρχεται από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους. Από την εποχή που οι νεοφώτιστοι χριστιανοί βαφτίζονταν το Μεγάλο Σάββατο και την Κυριακή του Πάσχα.

Το άναμα του κεριού αφορούσε στο βάπτισμα των νέων μελών της, το οποίο τελούνταν πάντοτε είτε τη νύχτα της Ανάστασης είτε την Κυριακή του Πάσχα (μετά από ένα διάστημα προετοιμασίας). Η λαμπάδα αποτελούσε το σύμβολο του νέου φωτός του Χριστού, το οποίο επρόκειτο να φωτίσει την ψυχή του νεοφώτιστου.

Ένας άλλος συμβολισμός της Πασχαλινής λαμπάδας είναι ότι αναπαριστά το φως που έφερε στην ανθρωπότητα ο Χριστός, όταν «νίκησε» το θάνατο και το σκοτάδι, μέσω της Ανάστασης του. Με το πέρασμα όμως των χρόνων, η χριστιανική Εκκλησία κράτησε μονάχα το δεύτερο συμβολισμό της λαμπάδας, που σχετίζεται με την Ανάσταση του Χριστού, μιας και σταδιακά η σύνδεση της με τη βάπτιση έπαψε να υφίσταται.

Καφέ λαμπάδες κρατάμε την Μεγάλη Παρασκευή στον Επιτάφιο, μιας και το χρώμα αυτό συμβολίζει το πένθος των πιστών για τα Πάθη και το θάνατο του Χριστού. Λευκές λαμπάδες είθισται να κρατάμε το Μεγάλο Σάββατο στην Ανάσταση, καθώς το χρώμα αυτό υποδηλώνει τον εορτασμό για τη χαρά της Ανάστασης του Χριστού.

 

 

Παράλληλα, η Πασχαλινή λαμπάδα συμβολίζει επίσης και τον ήλιο της Άνοιξης. Το Άγιο φως, με το οποίο την ανάβουμε κατά την Ανάσταση συμβολίζει το φως της γνώσης και της αγάπης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και το χρώμα της λαμπάδας έχει, με τη σειρά του, το δικό του ξεχωριστό συμβολισμό. Όλο τον χρόνο, τα κεράκια που ανάβουμε στους ναούς είναι καφέ. Ανάλογα με το υλικό από το οποίο φτιάχνονται (μελισσοκέρι ή παραφίνη) έχουν την αντίστοιχη απόχρωση του καφέ. Το βράδυ της Ανάστασης, όμως, ανάβουμε στους ναούς λευκά κεράκια και λευκές, κυρίως, λαμπάδες.

Τη Μεγάλη Παρασκευή στην Επιτάφιο κρατάμε καφέ λαμπάδες. Tο συγκεκριμένο χρώμα συμβολίζει το πένθος των πιστών για τα Πάθη και το θάνατο του Χριστού. Από την άλλη μεριά, το Μεγάλο Σάββατο στην Ανάσταση, συνηθίζεται να κρατάμε λευκές λαμπάδες καθώς το λευκό υποδηλώνει τον εορτασμό για τη χαρά της Ανάστασης του Χριστού συμβολίζει την ελπίδα και το φως.

Τέλος, η Πασχαλινή λαμπάδα συμβολίζει επίσης και τον ήλιο της Άνοιξης. Το Άγιο φως, με το οποίο την ανάβουμε κατά την Ανάσταση συμβολίζει το φως της γνώσης και της αγάπης.

Από τον Κανόνα της Αναστάσεως

Τὴν Θεοτόκον καὶ Μητέρα τοῦ Φωτός, ἐν ὕμνοις τιμῶντες μεγαλύνωμεν.

Μεγάλυνον ψυχή μου, τὸν ἐθελουσίως παθόντα καὶ ταφέντα καὶ ἐξαναστάντα τριήμερον ἐκ τάφου.

Μεγάλυνον ψυχή μου τὸν ἐξαναστάντα, τριήμερον ἐκ τάφου, Χριστὸν τὸν ζωοδότην.

Φωτίζου, φωτίζου, ἡ νέα Ἱερουσαλήμ, ἡ γὰρ δόξα Κυρίου ἐπὶ σὲ ἀνέτειλε, Χόρευε νύν, καὶ ἀγάλλου Σιών, σὺ δὲ ἁγνή, τέρπου Θεοτόκε, ἐν τῇ ἐγέρσει τοῦ τόκου σου.

Χριστὸς τὸ καινὸν πάσχα, τὸ ζωόθυτον θῦμα, ἀμνὸς Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν κόσμου.

Σήμερον πᾶσα κτίσις ἀγάλλεται καὶ χαίρει, ὅτι Χριστὸς ἀνέστη, καὶ ἅδης ἐσκυλεύθη.

Ὧ θείας, ὧ φίλης, ὧ γλυκυτάτης σου φωνῆς, μεθ’ ἡμῶν ἀψευδῶς γάρ, ἐπηγγείλω ἔσεσθαι, μέχρι τερμάτων αἰῶνος Χριστέ, ἣν οἱ πιστοί, ἄγκυραν ἐλπίδος, κατέχοντες ἀγαλλόμεθα.